西廂記第二本:崔鶯鶯夜聽琴雜劇
Phần Thứ Hai
Cậu Trương ngồi bàn kế giải vây,
Con Hồng chạy mời người dự tiệc.
Cãi lời đoan Bà lớn lật lường,
Nghe đàn gảy Oanh Oanh thương tiếc.
西廂記第二本 | II.1 Vây chùa |
[孫飛虎上開]自家姓孫
,名彪,字飛虎,方今 天下擾攘。因主將丁文 雅失政,俺分統五千人 馬,鎮守河 橋,劫擄良 民財物。近知先相國崔 玨之女鶯鶯,眉黛青步 顰,蓮臉生春,有傾國 傾城之容,西子太真之 顏,現在河中府普救寺 借居。我心中想來:當 今用武之際,主將尚然 不正,我獨廉何為?大 小三軍,聽 吾號令:人 盡銜枚,馬皆勒口,連 夜進兵河中府!擄鶯鶯 為妻,是我平生願足,[ 下] (01) [法本慌上]誰想孫 飛虎 將半萬賊兵圍住寺門, 鳴鑼擊鼓,吶喊搖旗, 欲擄鶯鶯小姐為妻。我 今不敢違誤,即索報知 夫人走 一遭[下][夫人慌雲] 如此卻怎了!俺同到小 姐臥房裡商量去。[下] (02) [旦引紅娘上去]自見了 張生,神魂蕩 漾,情思 不快,茶飯少進。早是 離人傷感,況值暮春天 道,好煩惱人也呵! 好句有情憐夜月,落 花無語怨東風。 [仙呂][八聲甘州]懨懨瘦 損,早是傷神,那值殘 春。羅衣寬褪,能消幾 度黃昏?風裊篆煙不卷 簾,雨打 梨花深閉門; 無語憑闌干,目斷行雲 。(03) [混江龍]落紅成陣,風 飄萬點正愁人,池塘夢 曉,闌檻辭春;蝶粉輕 沾飛絮雪,燕泥香惹落 花塵;系春 心情短柳絲 長,隔花陰人遠天涯近 。香消了六朝金粉,清 減了三楚精神。(04) [紅雲]姐姐情思不快, 我將被兒薰得香香的, 睡些兒。[旦唱] [油葫蘆]翠被生寒壓繡 裀,休將蘭麝薰 ;便將蘭麝薰盡,則索 自溫存。昨宵個錦囊佳 制明勾引, 今日玉堂人 物難親近。這些時坐又 不安,睡又不穩,我欲 待登臨又不快,閒行又 悶。每日價情思睡昏昏 。(05) [天下樂]紅娘呵,我則 索搭伏定鮫綃枕<*II.1.01*>頭兒上 盹<*II.1.02*>。但出閨門,影兒般 不離身。[紅雲]不干紅娘 事,老夫 人著我跟著姐 姐來。[旦雲]俺娘也好沒 意思!這些時直恁般堤 防著人;小梅香伏侍得 勤,老夫人拘束得 緊, 則怕俺女孩兒折了氣分 。(06) [紅雲]姐姐往常不曾如 此無情無緒;自見了那 張生,便覺心事不寧, 卻是如何?[旦唱] [那吒令]往常但見個外 人,氳的早嗔;但見個 客人,厭的倒褪;從見 了那人,兜的便親。想 著他昨夜詩 ,依前韻, 酬和得清新。 [鵲踏枝]吟得句兒勻, 念得字兒真,詠月新詩 ,煞強似織錦回文。誰 肯把針兒將線引,向東 鄰通個殷勤。(07) [寄生草]想 著文章士,旖旎人;他 臉兒清秀身兒俊,性兒 溫克情兒順,不由人口 兒裡作念心兒裡印。學 得來「一天星斗煥文章 」,不枉了「十年窗下 無人問」。(08) [飛虎領兵上圍寺科][下][ 卒子內高叫雲]寺裡人聽 者:限你每三日內將鶯 鶯獻出來與俺將軍成親 ,萬事 干休。三日後不 送出,伽藍盡皆焚燒, 僧俗寸斬,不留一個。[ 夫人、潔同上敲門了][紅 看了雲]姐姐, 夫人和長 老都在房門前。[旦見了 科][夫人雲]孩兒,你知道 麼?如今孫飛虎將半萬 賊兵圍住寺門,道你 「 黛青顰,蓮臉生春,似 傾國傾城的太真」,要 擄你做壓褰夫人。孩兒 ,怎生是了也?(09) [旦唱] [六玄序]聽說罷魂離了 殼,現放著禍滅身,將 袖梢兒(手溫去水)不 住啼痕。好教我去住無 因,進退無 門,可著俺 那堝兒裡人急偎親?孤 孀子母無投奔,赤緊的 先亡過了有福之人。耳 邊廂金鼓連天震,征雲 冉冉,土雨紛紛。(10) [么篇]那廝每風聞,胡 雲。道我「眉黛青顰, 蓮臉生春,恰便是傾國 傾城的太真」;兀的不 送了他三百 僧人?半萬 賊軍,半霎敢剪草除根 ?這廝每於家為國無忠 信,恣情的擄掠人民。 更將那天宮般蓋造焚燒 盡,則沒那諸葛孔明, 便待要博望燒屯。(11) [夫人雲]老身年六十年<*II.1.03*> ,不為壽夭;奈孩兒年 少,未得從夫,卻如之 奈何?[旦雲]孩兒有一計 ,想來只 是我與賊漢為 妻,庶可免一家兒性命 。[夫人哭科]俺家無犯法 之男,再婚之女,怎捨 得你獻與賊漢,卻 不辱 沒了俺家譜![潔雲]俺同 到法堂上兩廊下,問僧 俗有高見者,俺一同商 議個長便。[同到法堂科][ 夫 人雲]小姐卻是怎生?[ 旦雲]不如將我與賊人, 其便有五。(12) [後庭花]第一來免摧殘 老太君;第二來免殿堂 作灰燼;第三來諸僧無 事得安存;第四來先君 靈柩穩;第 五來歡郎雖 是未成人,[歡雲]俺呵, 打甚麼不緊。[旦唱]須是 崔家後代孫。鶯鶯為惜 己身,不行從著亂 軍: 諸僧眾污血痕,將伽藍 火內焚,先靈為細塵, 斷絕了愛弟親,割開了 慈母恩。 [柳葉兒]呀,將俺一家 兒不留一個齠齔,待從 軍又怕辱沒了家門。我 不如白練套頭兒尋個自 盡,將我屍 櫬,獻與賊 人,也須得個遠害全身 。(13) [青歌兒]母親,都做了 鶯鶯生忿,對旁人一言 難盡。母親,休愛惜鶯 鶯這一身。您孩兒別有 一計;不揀何 人,建立 功勳,殺退賊軍,掃蕩 妖氛;倒陪家門,情願 與英雄結婚姻,成秦晉 。 [夫人雲]此計較可。雖 然不是門當戶對,也強 如陷於賊中。長老在法 堂上高叫:「兩廊免疫 力俗,但有 退兵之策的 ,倒陪房奩,斷送鶯鶯 與他為妻。」[潔叫了, 住][末鼓掌上雲]我有退兵 之策,何不問我? [見夫 人][潔雲]這秀才便是前日 帶追薦的秀才。[夫人雲] 計將安在?[末雲]「重賞 之下,必有勇夫;賞 罰 若明,其計必成。」 [旦背雲]只願這生退了 賊者。[夫人雲]恰才與長 老說下,但有退得賊兵 的,將小 姐與他為妻。(14) [末雲]即是恁的,休唬 了我渾家,請入臥房裡 去,俺自有退兵之策。[ 夫人雲]小姐和紅娘 回去 者![旦對紅雲]難得此生 這一片好心! [賺煞]諸僧眾各逃生, 從家眷誰偢問,這生不 相識橫枝兒著緊。非是 書生多議論,也堤防著 玉石 俱焚。雖然是不關 親,可憐見命在逡巡, 濟不濟權將秀才來盡。 果若有《出師表》文嚇 蠻書信,張生呵, 則願 你筆尖兒橫掃了五千人 。 |
Cảnh thứ I. — Trại quân của Tôn Phi Hổ
TÔN PHI HỔ. — (cùng quân lính ra) Ta đây tên gọi Tôn Phi Hổ! Hiện nay thời buổi nhiễu nhương, chủ tướng là Đinh Văn Nhã không nghĩ đến chính sự. Ta lĩnh riêng năm nghìn binh mã, trấn thủ đất Hà Kiều. Nghe tin con gái quan Thôi Tướng quốc tên gọi Oanh Oanh, xanh xanh mày lá liễu, mơn mởn mặt hoa sen, thật là trang nghiêng nước nghiêng thành; so chẳng kém Thái Chân, Tây Tử! Hiện cô ta đang cư tang, ở trọ trong chùa Phổ Cứu. Rằm hôm nọ làm chay cho quan Tướng, nhiều người đã được biết mặt. Cứ như ta nghĩ: đến như chủ tướng ta còn làm điều bất chính, một mình ta thôi có sá gì! Ba quân lớn nhỏ, nghe hiệu lệnh ta đây! Ngựa giàm miệng lại! Người ngậm tăm vào! Đi suốt đêm sang phủ Hà Trung, bắt cóc Oanh Oanh cho ta! Cho hả dạ bấy lâu ao ước! (đem quân lính vào) (01) Cảnh thứ II. — Trong chùa Phổ Cứu PHÁP BẢN. — (ra) hoảng hốt: — Tai vạ tới nơi rồi! Ai biết đâu Tôn Phi Hổ nó lại đem năm nghìn quân giặc đến vây chùa, trong ngoài kín như một hàng rào sắt! Cờ mở trống dong, chiêng hồi loa dịch, nó rêu rao đòi bắt Tiểu thư! Lão không dám chậm trễ, phải vào thưa ngay để Bà lớn với Tiểu thư được rõ! BÀ LỚN. — (hoảng hốt ra) Thế thì làm thế nào được? Làm thế nào được? Cụ? Chi bằng vào cả trong này ta bàn tính với cô xem sao? (cùng vào) (02) Cảnh thứ III. — Trong biệt thự họ Thôi OANH OANH. — (cùng con Hồng ra) Hôm trước ở đám chay, chính mắt ta trông thấy Quân Thụy . Đến nay ăn uống kém xưa, tâm thần hoảng hốt. Lại gặp trời chiều cuối xuân, nghĩ càng thêm nỗi xót xa! Ngâm: Thơ hay có ý thương trăng sáng… Hoa rụng không lời trách gió đông! Hát: Xác ve ngày đã hao mòn, Xuân tàn càng thấy nỗi buồn mông mênh! Áo là ướm mặc rộng thênh, Hoàng hôn mấy độ một mình ngẩn ngơ! Hương trầm bỏ mặc gió đưa! Bông lê bỏ mặc trận mưa dập vùi! Mành buông, cửa đóng ngậm ngùi! Tựa lan chi nữa, đầy trời vẩn mây! (03) Hoa tàn lớp lớp tung bay! Não người thay ngọn gió Tây vô tình! Đêm qua mộng đẹp chẳng thành! Sớm nay cảnh đẹp quanh mình còn đâu! Bùn khô tổ én lớp đầu, Tơ vương phấn bướm hết màu xinh tươi! Sầu dài, tơ liễu chưa dài! Cách tường xa, kể phương trời chưa xa! Còn tô son, điểm phấn chi mà! (04) CON HỒNG. — Thưa cô! Trong lòng cô không được thư thả, con đem chiếc chăn này, xông cho thơm, mời cô nằm nghỉ chốc lát. OANH OANH: Chăn thêu, đệm thúy lạnh lùng, Ra gì xạ ướp lan xông ngạt ngào! Dẫu bao nhiêu lan xạ đổ vào, Một mình ta đắp có cách nào cho ấm đâu! Thơ dưới trăng, nghe rõ từng câu, Sao người thềm ngọc gần nhau khó lòng! Ngồi không yên, đứng không xong! Lên cao mỏi mắt, đi rong mệt người! Suốt ngày mê mẩn, bồi hồi! (Buồn tênh! chán ngắt cuộc đời rỗng không!) (05) Gối chăn <*II.1.01*> em sắp đặt đã xong, Thôi, nghe em, họa có nằm mòng <*II.1.02*> được chăng! Ta bước ra em lại theo chừng, Như hình với bóng không từng xa nhau! Có những bà bó buộc thôi đâu, Còn em hôm sớm chực hầu bên ta… Dưới là em, trên nữa là bà, Đều tin ta vốn giữ nếp con nhà xưa nay: (06) Thấy khách vào là ta khó chịu ngay! Họ hàng ra nữa cũng không hay đến gần! Riêng có ai là mới gặp đã sinh thân, Bài thơ đêm trước theo vần ta họa theo: Chữ dùng xinh, câu đặt cũng đều, Hai bài thơ mới bao nhiêu sự lòng! Lòng đôi bên cách một bức tường đông, (07) Kim vàng ai đó? Xin giắt sợi chỉ hồng cho ai! Phong lưu, tài học vẹn mười! Mặt trông sáng sủa, người coi dịu dàng! Tình tình chắc hẳn nhẹ nhàng, Bảo ta không nhớ, đừng thương được nào! Biết mình, ta vẫn ước ao… Văn chương rạng vẻ trăng sao một trời! Thương mình, ai kẻ đoái hoài, Sách đèn những lúc dùi mài mười năm! (08) (Có tiếng gõ cửa) CON HỒNG. — (ra mở cửa vào nói) Thưa cô! Quái lạ! Không biết có việc gì mà bà lại mời sư cụ vào đến tận ngoài cửa phòng này! (Bà lớn cùng Pháp Bản vào, Oanh Oanh chào) BÀ LỚN. — Con ơi con! Con có biết không? Hiện nay Tôn Phi Hổ nó đem năm nghìn quân đến vây ngoài cửa chùa! Nó bảo con những là: "Mày lá liễu! mặt hoa sen. Thật là nghiêng nước nghiêng thành! Chẳng kém Thái Chân, Tây Tử!" Nó định bắt con về làm "bà lớn áp trại!" Con ơi con! Biết làm thế nào bây giờ? (09) OANH OANH: Này lúc cửa nhà tan nát! Nghe tin mà hồn vía rụng rời! Tay áo lau không kịp lệ rơi, Kế tiến thoái nhất thời tìm chẳng thấy! Cơn nguy cấp biết lấy ai nương cậy? Mẹ, con ta biết chạy lối nào? Vô duyên sao mà vô phúc làm sao! Không dưng bỗng hãm vào đất chết! Mây tan tác! Bụi bay mờ mịt! Trống rinh tai! Loa thét vang trời! (10) Miệng hư không đặt để nên lời, Phao cho ta những hương trời, sắc nước! Trong chớp mắt, chúng có thể làm cỏ được! Sư ba trăm mà giặc những năm nghìn! Quân phụ nhà, phụ nước đã quen! Bắt người chán lại cướp tiền hỏi của! Nghĩ gì cảnh danh lam rực rỡ! Chúng chỉ cho mớ lửa mà xong! (11) BÀ LỚN. — Như mẹ tuổi sáu mươi <*II.1.03*>, chết cũng nên đời. Chỉ thương hại con đầu xanh tuổi trẻ, còn chưa nên vợ nên chồng! Chẳng may mắc phải tai nạn thế này, biết làm thế nào cho được? OANH OANH. — Cứ ý con nghĩ: chỉ có cách đem con dâng cho tướng giặc, họa chăng giữ toàn được tính mạng một nhà! BÀ LỚN. — (khóc) Nhà ta xưa nay con trai không ai phạm tội, con gái không ai hai chồng! Đâu có lẽ dâng con cho giặc, để nhục nhã lây đến cha, ông! OANH OANH. — Thôi mẹ cũng đừng thương tiếc con nữa mà chi! Cứ dâng con cho tướng giặc, vì có năm điều tiện lợi: (12) Một là mẹ được yên lành! Hai là chùa khỏi tan tành ra tro! Ba là tăng chúng khỏi lo! Bốn là cha con cũng được yên mồ, ấm nơi! Năm là em Hoan tuy chửa nên người, Mai sau dòng dõi họ Thôi vẫn còn! Ví bằng tiếc một thân con, Sốt gan, quân giặc chúng còn thương ai! Chùa này sẽ cháy ngất trời! Các sư đầu rụng, máu rơi chan hòa ! Săng cha con chúng cũng đập tan ra! Mà em, mà mẹ, cả nhà còn sống sót ai? Hay là lấy dây con thắt cổ cho rồi! Để thây con lại, chúng đòi thì đưa ra! Giữ gìn như thế họa là, Còn hơn theo giặc để nhục ông cha, muôn đời! (13) PHÁP BẢN. — Xin cùng ra cả ngoài Pháp đường, hỏi trong hai dãy hành lang, bất cứ kẻ tăng người tục, xem ai có cao kiến, mời lại cùng bàn cho ra kế mới được! (cùng ra) Cảnh IV. —Trong chùa Phổ Cứu BÀ LỚN. — Con ơi con! Biết làm thế nào bây giờ! Mẹ nói câu này, không phải không thương con đâu, nhưng là chuyện vạn bất đắc dĩ! Bây giờ cho hỏi mọi người trong hai dãy hành lang, bất cứ kẻ tăng người tục, miễn là ai có cách lui được quân giặc, thì mẹ bằng lòng đứng ra, bù tiền cưới mà gả con cho. Dù chẳng được môn đăng hộ đối nữa, cũng còn hơn hãm vào tay quân giặc! (Khóc) Xin sư cụ đem câu nói đó, rao to lên hộ cho. Con ơi con! Thật khổ thân con quá! PHÁP BẢN. — Kế ấy kể còn được. (rao) OANH OANH: Thương con, mẹ phải cầu người! Nỗi lòng nói hết ra lời được sao? Thôi, sá chi tôi phận thơ đào, Nào ai là mặt anh hào ở đây, Ra tay quét gió, giũ mây, Giặc kia đánh vỡ, chùa này giữ yên. Thì xin bù mọi lễ cưới xin, Cùng người vâng kết nhân duyên Tấn Tần! CẬU TRƯƠNG. — (vỗ tay ra) Tôi có kế lui được quân giặc, sao không hỏi tôi? (chào Bà lớn) PHÁP BẢN. — Bẩm Bà lớn! Người này tức là người bà con tôi, xin phụ lễ rằm hôm nọ. BÀ LỚN. — Kế của cậu thế nào? CẬU TRƯƠNG. — "Giải treo lớn tất tìm ra người giỏi, thưởng phạt minh tất thành được kế hay…" BÀ LỚN. — Vừa rồi tôi đã nói với sư cụ: hễ ai lui được quân giặc, tôi xin gả ngay con em cho. (14) |
No comments:
Post a Comment